Waar vye nog soet is…

Doornkraal, hier in die Klein Karoo naby De Rust, is ‘n plek waar die vye nog rerig soet is. Ons klimaat is meditereens en vye is reeds een van die oeste van die Beloofde Land waarvan in die Bybel geskryf is.

‘n Vyeboom kan geslagte kinders grootmaak. Ons het drie of vier reusebome gehad, waarvan die stamme so dik was dat ‘n kind maklik daaragter kon wegkruip, en takke waarin jy kon verdwaal.

Vyebome word maklik van steggies gekweek wat jy moet neem voor die bome begin bot. Dié bome dra altyd vroeër as
bome wat van saad gekweek is.

Vye dra altyd aan nuwe lote en dan gewoonlik twee dragte vyes voorvye en navye. Die voorvye word gebruik om groenvyekonfyt te kook en Op De Rust glo ons dat dit gedoen moet word voor die middel van Oktober, Want anders word die vye te groot. Dit verskil natuurlik van vy tot vy en ook van jaar tot jaar, maar die vytjies moet al begin Swel, hoewel daar nog nie ‘n holte binne-in moet wees wanneer jy dit deursny nie. Van navye, wat in Januarie en Februarie ryp raak die eintlike die eintlike eetvye kan jy rypvyekonfyt kook. Witvye kook die beste groenvyekonfyt.

Groenvyekonfyt

Die maak van groenvyekonfyt is ‘n eg Suid-Afrikaanse gebruik en word met die eerste vye in die lente gemaak. Om die een of ander onverklaarbare rede is dit net nie so suksesvol as dit van navye gekook word nie. Nou weet ek Paitz sê sy ma sê jy kan, maar ek weet darem nie so lekker nie … Jou vye moet al mooi geswel wees, maar nog nie ‘n holte binne gemaak het nie. Pluk hulle met ‘n stingeltjie aan, weeg die vye en was af. Nou skraap jy die stingeltjie skoon – ek gebruik sommer ‘n aartappelskiller. Maak met ‘n skerp messie ‘n diep maar smal kruis aan die blomkant van die vy, en rasper elke vytjie se skil lig-gies maar sorgvuldig af om te keer dat die skil dik en taai kook. (Vye is genadige vrugte en as jy nie kans sien vir die rasper nie, kan jy hulle net so gebruik.) Skryf die gewig van die vrugte wat jy het neer, want dit gaan eers oornag week in kalkwater (25 ml gebluste kalk per 5 liter water) of koeksodawater (45 ml koeksoda per 5 liter water). Sit ‘n bord met ‘n gewig bo-op die vye om hulle onder die water te hou.

Die doel hiervan is om die vrugte bros te maak en te help om die groen kleur nie in die kookproses te verloor nie. Dreineer die vye die volgende dag, spoel goed af en kook dit sag in water. Dit is sag wanneer jy ‘n vuurhoutjie in die vrug kan indruk. Moenie dit te sag kook nie, dan sal die vye nie hul vorm behou wanneer jy hulle bottel nie. Haal die vye uit die water en sit dit eenkant.

Maak nou ‘n stroop van ‘n koppie suiker vir elke koppie water waarin die vrugte gekook het. Gooi ‘n paar vyeblare saam in die stroop vir ‘n lekker vyegeur. Bring dit tot kookpunt en plaas die vye versigtig terug. Kook tot die vye deurskynend en blink is en die stroop dik. Dit neem ‘n goeie uur en ‘n half. Pak die vrugte in warm, gesteriliseerde flesse en gooi die kokende stroop oor, ná jy dit gesif het om dit mooi helder te hou. Pak die flesse in ‘n vensterbank en verwonder jou.

As jy nie die tyd of vars groenvytjies gehad het in die Lente nie, wees gerus, want by Doornkraal Padstal het ons jou ingedagte gehad toe die vye begin swel het!